Tình trạng lạm thu: Trách nhiệm thuộc về người đứng đầu

Cụ thể, mạng xã hội gần đây đang xôn xao bức thư do Hiệu trưởng trường tiểu học Nguyễn Văn Tố (Lê Chân, Hải Phòng) ký. Trong bức thư này, nhà trường đưa ra kế hoạch bổ sung trang thiết bị giảng dạy, học tập, nhà trường ... với tổng số tiền lên đến hơn 900 triệu đồng, mỗi phụ huynh phải đóng nhiều các khoản tự nguyện.

Hay sự việc 1 phụ huynh trường tiểu học Đông Vệ 2 (Thanh Hóa) kêu cứu: Mỗi năm lớp 1 cần mua bàn ghế cho 45 cháu, 1 bảng từ, máy chiếu, bàn ghế giáo viên, tổng giá trị khoảng 55 triệu đồng và chia đều cho mỗi phụ huynh, mỗi người đóng 1,3 triệu...

Thư kêu gọi phụ huynh đóng góp của trường Nguyễn Văn Tố. Ảnh lấy từ fb.

Trước sự việc đó, đại diện Bộ GD-ĐT, ông Trần Tú Khánh - Vụ trưởng vụ KHTC của Bộ GD-ĐT chính thức lên tiếng. Ông Khánh cho biết: “Lạm thu trong trường học mỗi dịp đầu năm học mới là vấn đề không phải mới, năm nào chúng ta cũng bàn đến chuyện lạm thu, mặc dù các cơ quan quản lý, cơ quan chức năng đã vào cuộc và có nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra và xử lý kỷ luật, có hình thức kỷ luật rất thích đáng”.

Ông Khánh nhấn mạnh: “ Khi ngân sách nhà nước còn hạn chế, thì việc huy động các nguồn lực xã hội một cách tự nguyện để đầu tư nâng cao điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục là chính đáng, hết sức cần thiết. Đặc biệt trong xu thế hội nhập và bối cảnh cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra.  Tuy nhiên, có vẻ như chúng ta đang gặp phải vấn đề khá nghiêm trọng khi chưa hiểu đúng và làm đúng pháp luật về xã hội hóa trong giáo dục, chính không hiểu đúng dẫn tới cách thức triển khai không phù hợp khi kêu gọi xã hội hóa, tài trợ với cơ sở giáo dục”.

“Đây là lý do dẫn tới tình trạng một số nơi, một số địa phương, đặc biệt người đứng đầu các cơ sở giáo dục đã thực hiện chưa đúng quy định, dẫn đến tình trạng lợi dụng hội phụ huynh học sinh, tình trạng áp đặt, cào bằng để thu tiền như ở Hải Phòng, Thanh Hóa...”, ông Khánh khẳng định.

Ông Khánh cũng cho biết thêm, Bộ GD-ĐT năm nào cũng chủ động ban hành rất sớm các văn bản để hạn chế lạm thu, như năm nay (2018) ngay từ tháng 3 đã có văn bản hướng dẫn về các địa phương (văn bản 1029 ngày 29/3) để hướng dẫn, chấn chỉnh lạm thu. Trong đó nêu các vấn đề cụ thể, yêu cầu các cơ quan quản lý từ địa phương, Sở GD-ĐT, Phòng GD-ĐT, đặc biệt đối với người đứng đầu các cơ sở giáo dục để chấn chỉnh tình trạng này. Tuy nhiên, vừa rồi, vẫn tái diễn tình trạng lạm thu ở đây đó trên nhiều địa phương.

Ảnh minh họa.

“Từ câu chuyện kêu gọi sửa chữa cơ sở, nhưng làm không đúng, triển khai xin phép như Hải Phòng, cho thấy tư duy, cách thức thu và quản lý tài chính huy động từ nguồn xã hội hóa vẫn trong tình trạng nhà trường áp đặt, cào bằng với phụ huynh, các nhà tài trợ. Thực tế là có nhiều phụ huynh có điều kiện kinh tế tốt và thực sự muốn cùng nhà trường nâng cao chất lượng dạy - học cho các con. Nhưng vẫn còn rất nhiều những nhiều phụ huynh khó khăn về kinh tế. Huy động xã hội hóa kiểu cào bằng sẽ gây ra bức xúc cho người nộp, dù tinh thần thu là tự nguyện”, ông Khánh nói.

Bên cạnh đó, đại diện Bộ GD-ĐT cũng nêu rõ,  Thông tư 55 quy định rõ Hội cha mẹ học sinh chỉ thu những khoản thu để phục vụ cho hoạt động chứ không thu các khoản quyên góp, tài trợ các việc để chi các chi phí quản lý, xây dựng cơ sở vật chất trong trường học. Điều này, trong Hội cha mẹ học sinh, nhiều người cũng chưa nắm được, hoặc hiểu chưa rõ về trách nhiệm quyền hạn của mình mặc dù thông qua truyền thông đã thông tin rộng rãi.

Về phân cấp tài chính trong ngành Giáo dục, theo Luật Ngân sách và đặc biệt theo Nghị định 115 về phân cấp quản lý. Đối với cấp Bộ thì quản lý các trường đại học trực thuộc; còn phân cấp cho địa phương, UBND tỉnh quản lý từ cấp cao đẳng, trung cấp và phổ thông trở xuống.

Theo quy định ngân sách, hàng năm, các đơn vị xây dựng kế hoạch và tổng hợp lên cơ quan cấp trên, Sở Tài chính sẽ là đơn vị tổng hợp các nhu cầu về tài chính, trình Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh để cân đối, sau đó gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình Quốc hội để xem xét, cân đối và phân bổ.

Tuy nhiên, trong giai đoạn vừa qua, ngân sách đầu tư cho giáo dục vẫn còn hạn chế, trong khi nhu cầu thực tế thì rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh đang diễn ra nhiều đổi mới giáo dục theo nội dung chương trình GDPT-SGK mới. Trong khi đó, điều kiện cơ sở vật chất thì hiện nay đang còn thiếu thốn, xuống cấp.

Nhiều địa phương đặc biệt khó khăn về cơ sở vật chất trường học do bị ảnh hưởng bởi thiên tai, lũ lụ. Tình trạng lớp học xuống cấp, phòng học còn tranh tre lứa lá đã và đang ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng dạy-học của thầy trò, thậm chí còn de đọa tính mạng của các cháu học sinh.  Trong khi đó ở những thành phố lớn, áp lực dân số quá đông khiến cho một lớp học có sĩ số lên tới 69-70 học sinh một lớp.

Chính vì vậy, để xảy ra tình trạng lạm thu, ông Khánh nhấn mạnh về trách nhiệm của người đứng đầu: “Người đứng đầu cơ sở giáo dục địa phương, đặc biệt là Sở GĐ-ĐT phải gánh một phần trách nhiệm. Ở đây, trách nhiệm lớn nhất thuộc về người đứng đầu cơ sở giáo dục khi để xảy ra tình trạng lạm thu”, ông Khánh nhấn mạnh.