Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền

Hà Kim(TH)| 25/01/2017 06:46
Theo dõi Báo điện tử Công lý trên

Mâm ngũ quả ngày Tết là một biểu tượng vô cùng ý nghĩa trên bàn thờ, vì vừa mang giá trị truyền thống, vừa thể hiện được những nguyện cầu của gia đình cho một năm mới.

Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam. Trước là thờ cúng tổ tiên, sau là ước mong năm mới được an khang, thịnh vượng hơn năm trước. Mâm ngũ quả là mâm quả gồm 5 loại khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện của gia chủ, thông qua tên gọi và màu sắc. Ngoài ra, “ngũ” còn thể hiện ước muốn của người Việt đạt được ngũ phúc lâm môn: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên.

Tùy theo từng vùng miền với đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn các loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả.

Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền

Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người Việt Nam

Ý nghĩa từng loại quả

Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, vì vậy các gia đình cần hiểu và nắm rõ để gửi gắm ước nguyện, cầu mong của mình trong năm mới.

- Chuối: Là loại quả không thể thiếu trên mâm ngũ quả. Chuối phải là nải chuối còn xanh, màu xanh được coi là hành Mộc. Nó mang ý nghĩa như bàn tay ngửa để che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết.

- Phật thủ: Quả phật thủ thường được đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Tượng trưng cho bàn tay phật che chở cho cả gia đình.

- Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng, phúc lộc, viên mãn.

- Quả dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

- Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt, sung túc, ăn nên làm ra, dồi dào sức sống.

- Lê: Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

- Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

- Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

- Táo: Phú quý, giàu sang.

- Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

- Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

- Quả trứng gà: Lộc trời cho.

- Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

- Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

- Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Mâm ngũ quả miền Bắc

Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải phối theo 5 màu: Kim màu trắng, Mộc màu xanh, Thủy màu đen, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng. Cách bài trí, sắp xếp màu sắc từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp phong thủy ngày Tết.

Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Nhưng thường mâm ngũ quả miền Bắc sẽ có 5 loại: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt.

Cách trình bày truyền thống là: Chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.

Mâm ngũ quả miền Trung

Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền

Mâm ngũ quả miền Trung

Khúc ruột miền Trung nghèo khó, đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính tổ tiên. Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn là tươi ngon.

Các loại quả thường thấy là: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…

Mâm ngũ quả miền Nam

Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài” ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện rõ tính bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và mong muốn khác nhau, biết là nào là “đủ”, nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.

Tuy nhiên, người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như: Chuối có nghĩa là chúi nhủi, làm ăn không phất lên được. Hay lê, táo (bom) là lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.

Đọc tiếp
(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Ý nghĩa các loại quả và mâm ngũ quả 3 miền