Chuyện về "Anh hùng còn cõng trên lưng"

Đó là Dũng sĩ diệt Mỹ, Anh hùng Hồ Văn Mên,  sinh ra và lớn lên ở miệt vườn Lái Thiêu, tỉnh Bình Dương và là người được Đại hội chiến sĩ thi đua toàn miền Nam năm 1967 dành tặng danh hiệu “Anh hùng còn cõng trên lưng”… 

Anh hùng ở tuổi mười ba…

Chúng tôi tìm về phường An Thạnh, thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương để tìm gặp người thân Anh hùng Hồ Văn Mên. Địa danh xã An Thạnh của miệt vườn Lái Thiêu xưa, nay thành phường An Thạnh cùng với bao đổi thay của đô thị hóa, các khu công nghiệp mọc lên đến chóng mặt. Muốn tìm ra một địa chỉ của ngày xa xưa không dễ chút nào. May mắn trong lúc ngồi ở UBND phường đợi bà Phó Chủ tịch thì tình cờ chúng tôi gặp được má Tư Long, Hội Chữ thập đỏ của khu phố Thạnh Lộc lên phường có việc. Nghe chuyện chúng tôi muốn tìm về nhà Anh hùng Hồ Văn Mên, má Tư Long nhanh nhẹn ra bãi lấy xe gắn máy, rồi nói như ra lệnh: “Theo má tới nhà ông Mên luôn!”.

Trên đường đi, lân la hỏi chuyện mới biết rằng, má Tư Long (Nguyễn Thị Kim Long) là “bạn nối khố” của Anh hùng Hồ Văn Mên, nhà sát bên, cùng tuổi, cùng học chung trường từ nhỏ. Do vậy mà má Tư Long tuyên bố: Cái giống gì xảy ra ở cái đất An Thạnh này, má đều biết rất rõ. Riêng chuyện về gia đình Anh hùng Hồ Văn Mên má Tư thuộc nằm lòng. Má nhớ hình như lâu lắm rồi mới có nhà báo tới hỏi về ông Mên. Má Tư Long cùng tuổi với Anh hùng Hồ Văn Mên. Chuyện hồi nhỏ thấy ổng ra sao? Má cười cười: “Chả hiền lành lắm, nhưng lỳ và gan dạ thì làng này không ai bằng”. Đưa tay chỉ chân cầu Trắng, má Tư Long nói: “Chỗ đó, ổng chọi lựu đạn, mấy thằng địch banh xác”.

Má Tư Long rẽ trái ngay dốc chân cầu Trắng, rồi chạy men theo con đường đất đỏ, nhỏ hẹp lỗ chỗ ổ gà xuyên qua những khu vườn cây ăn trái xanh mướt, với hàng cau lô nhô bốn bề chừng một cây số, bỗng má Tư rẽ xe vào một căn nhà cấp 4. Căn nhà khóa cửa trước, cửa hông nhà sau gần như không cánh, bốn bề vắng lặng. Má Tư Long lên tiếng gọi: “Sáu ơi…”. Từ phía sau bếp, một người đàn ông tuổi gần lục tuần đi lên. Chủ nhà là một nông dân vóc dáng thấp, khỏe mạnh cất giọng chào má Tư và khách lạ. Ông là Hồ Văn Sang, em trai thứ sáu (Hồ Văn Mên thứ ba), cùng cha khác mẹ.

Anh hùng Hồ Văn Mến (dấu X) trong một lần được gặp Bác Hồ

Theo má Tư Long, ông Sáu Sang là người có khuôn mặt “giống hệt” ông Mên hồi còn sống. Căn nhà mà ông Sang đang sống nằm cách nền nhà cũ, nơi sinh ra Hồ Văn Mên ngày xưa chừng hơn 200m. Ông Sáu Sang kể: Do nền nhà cũ trước đây diện tích đất nhỏ hẹp, lại bị nước ngập thường xuyên nên ông dời qua đây ở. Thôi vợ hơn 10 năm nay, hai đứa con đã lớn ở riêng nên ông Sáu Sang sống thui thủi một mình.

Ngôi nhà ít được mở cửa thường xuyên nên không khí có phần lạnh lẽo. Trong căn nhà đơn sơ, ông Sang dành riêng một góc trang trọng thờ Anh hùng Hồ Văn Mên. Ngoài bức di ảnh Anh hùng Hồ Văn Mên đeo khăn quàng đỏ nhìn nghiêng góc, phía trên tường treo các Huân chương, Huy chương và ảnh Anh hùng Hồ Văn Mên bên cạnh Bác Hồ năm 1967 tại Hà Nội.

Theo lời má Tư Long, Anh hùng Hồ Văn Mên sinh năm 1953 tại ấp Thạnh Lộc, xã An Thạnh, huyện Lái Thiêu, tỉnh Sông Bé (nay là phường An Thạnh thuộc thị xã Thuận An của tỉnh Bình Dương) trong một gia đình nghèo. Năm 6 tuổi, Mên mồ côi mẹ. Lên 10 tuổi, cha lại bị bọn Mỹ ngụy bắt đánh đập tàn phế rồi chết. Khi ấy, Hồ Văn Mên liền vào đội thiếu niên và tham gia giết giặc từ đó. Đến năm 13 tuổi, sau 3 năm làm cách  mạng, Mên đã tham gia 7 trận lớn nhỏ và diệt 79 tên giặc cùng nhiều xe cơ giới của địch.

Sống với bà nội, Mên là một đứa cháu ngoan và hiếu thảo, biết đỡ đần bà việc nhà trong ngoài, cùng bà đi chợ bán trầu cau để có tiền sinh sống. Nhiều tên đất, tên làng mang nhiều dấu tích và chiến công của Mên đã từng tham gia đánh trận. Có một lần bị giặc bắt, Mên đã tìm cách trốn thoát và lại tiếp tục đánh giặc. Trận đánh nổi tiếng nhất là trận diệt 59 tên sĩ quan binh lính ngụy ở sòng bạc Phú Văn.

Với những chiến công oanh liệt, năm 1967, Hồ Văn Mên được cử đi dự Đại hội chiến sĩ thi đua toàn miền Nam. Từ An Thạnh (Lái Thiêu) về chiến khu dự Đại hội thi đua đường xa phải đi ngày đi đêm không nghỉ. Khi băng qua đồng trống, cả đoàn phải chạy nhanh vì sợ máy bay địch phát hiện. Lúc qua suối sâu phải lội, mà Mên còn quá nhỏ, mỏi chân đi không nổi, anh em trong đoàn phải thay phiên cõng Mên. Khi các Dũng sĩ diệt Mỹ báo công, Mên ngồi nghẹt thở run cầm cập vì “khớp”. Đến lượt Mên, Ban tổ chức Đại hội trân trọng giới thiệu và mời bước ra lễ đài, mọi người ngạc nhiên ồ lên vỗ tay tán thưởng vì nhìn thấy Dũng sĩ diệt Mỹ là một “chú nhóc” 14 tuổi, đội nón tai bèo, mặc quân phục giải phóng quá khổ, cả đại hội vỗ tay vang rân trời không ngớt. Mên chỉ nói được tiếng kính thưa, rồi đứng chết trân tại bục phát biểu. Lúc này, anh Một Hữu trong đoàn phải ẵm Mên giơ lên cao cho mọi người nhìn thấy rõ, rồi anh đọc thay cho em bản báo công.

Bác Huỳnh Minh Siêng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin (tức nhạc sĩ Lưu Hữu Phước), đã cảm xúc làm bài thơ gửi tặng Đại hội mà cũng vừa để tặng cho Dũng sĩ diệt Mỹ tí hon Hồ Văn Mên bài thơ “Anh hùng còn cõng trên lưng”:

“Em,

Được gặp em !

Cầm tay anh nặn

Đấy, con người cũng tim óc thịt da

Mười ba tuổi, ba năm làm cách mạng

Cầm tay em nghe thắm thiết đậm đà

Trước cô chú, em thẹn thùng không nói

Báo công em có các bác thay lời

Mười ba tuổi được kêu bằng đồng chí

Cầm tay em càng khó nói lắm em ơi!...

Bảy trận đánh trừ 79 tên Mỹ, Ngụy

Góp công về đại hội với ba quân

Đường quê mẹ nâng bước chân dũng sĩ

Em ! Anh hùng còn cõng trên lưng

Anh đã hiểu vì sao em lớn vậy

Từ khổ đau em biết sống làm người

Biết ghét, biết yêu thảy đều thế đấy

Đứng lên rồi em có cả tình thương…

Bài thơ làm cả đại hội xúc động và tán dương, sau này còn được chép truyền tay cho nhau trong sổ tay nhiều đồng chí hôm ấy.

Sau Đại hội, Dũng sĩ diệt Mỹ Hồ Văn Mên được cử ra miền Bắc thăm Bác Hồ và ở lại học tập văn hóa. Được vào học trường Lục quân “lên lon” Trung úy nhưng trong lòng Hồ Văn Mên lúc nào cũng mong mỏi được đi đánh Mỹ. Mên biết quê hương của anh còn giặc Mỹ, người dân còn bị kìm kẹp, bắt bớ, tù đày và đàn áp dã man. Vườn măng cụt xứ Lái Thiêu bị bom đạn, pháo bầy cắt ngọn, xác xơ chết cháy. Nhưng mãi cho đến ngày giải phóng trở về miền Nam 30/4/1975, Hồ Văn Mên mới được về lại quê hương trong niềm vui giải phóng, thống nhất Tổ quốc và làm Thanh tra tại Ty thương nghiệp tỉnh Sông Bé cũ. Ông mất ngày 5/3/1984 do vết thương sọ não tái phát.

Những ngày hạnh phúc bên Bác Hồ kính yêu

Sinh thời, Anh hùng Hồ Văn Mên có kể lại cho bạn bè nghe về những ngày sống rất hạnh phúc ở miền Bắc, được gần gũi Bác Hồ kính yêu. Có lần, khi ăn cơm với Bác, Hồ Văn Mên và Hồ Thị Thu dành bới cơm ra chén, Bác Hồ không cho, để Bác tự bới cho các anh hùng tí hon. Mên biết Bác rất thương các cháu thiếu nhi miền Nam. Lúc ăn xong, Mên dành bưng chén bát đi rửa, Bác Hồ lại không cho. Lúc nào rảnh rỗi là Bác nói chú Vũ Kỳ - Thư ký riêng của Bác gọi hai dũng sĩ vào ở chung với Bác. Bác Hồ hỏi đủ chuyện về miền Nam, cả chuyện con nít đánh Mỹ. Mên giặt quần áo, Bác bảo để đó Bác giặt cho. Khi ngủ Bác ôm Mên ngủ, đắp mền cho Mên khi trời đông giá lạnh. Hồ Văn Mên vẫn còn là một đứa trẻ, buồn quá nên làm giàn thun (nạng thun) bắn chim trong vườn. Bác Hồ thấy liền bảo Mên, để chim ăn sâu bọ không nên bắn. Mên giận… nên xin Bác cho về miền Nam bắn Mỹ vậy. Anh hùng trẻ con như vậy đấy. Bác và thư ký Vũ Kỳ chỉ cười…

Kỷ niệm cuối cùng trong đời Anh hùng Hồ Văn Mên, Hồ Thị Thu, Võ Phổ… trong đoàn dũng sĩ anh hùng miền Nam là Tết năm 1969 được sống bên Bác lần cuối. Bác hỏi hoàn cảnh gia đình, cuộc sống của đồng bào trong Nam rồi chuyện ăn Tết ở Nam bộ ra sao. Tới trưa, đến giờ Bác nghỉ, Bác nói cảnh vệ mang bánh chưng đến cho các dũng sĩ ăn. Riêng Mên, nhỏ nhất đoàn thì leo lên cái chõng gần giường Bác nằm rồi ngủ quên luôn. Bên ngoài trời lạnh buốt, phải mặc thêm áo len. Lần đầu tiên các dũng sĩ nếm mùi lạnh giá của miền Bắc dữ dội trong đợt Tết 1969. Bác nằm nghỉ khoảng nửa giờ thì thức dậy. Thấy Mên nằm ngủ, Bác nhẹ nhàng lấy chiếc khăn bông lớn đắp cho Mên. Đến khoảng 3 giờ chiều, xe của Tổng cục Chính trị đến đón. Bác dặn, cũng là chỉ đạo cho đồng chí Dương Quốc Chính: “Phải lo cho anh hùng, dũng sĩ miền Nam học văn hoá, quân sự và chính trị để tiếp tục về Nam chiến đấu!”. Đó cũng là lời dặn cuối cùng của Bác với anh hùng, dũng sĩ miền Nam trước ngày Bác đi xa.

Trong cuộc đời chiến đấu, Hồ Văn Mên được khen tặng 9 danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ” và “Dũng sĩ diệt xe cơ giới” cấp ưu tú. Ngày 24/6/2005, Hồ Văn Mên được Nhà nước truy tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” và tên ông đặt cho giải thưởng đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh dành cho các em học sinh nghèo học giỏi, có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Bình Dương. Ông không có gia đình và không còn ai thân thuộc ngoài hai người em cùng cha khác mẹ là các ông Hồ Văn Sang và Hồ Văn Út.