Thiếu nguồn lực cho các dự án giao thông trọng điểm, cấp bách

Đó là một trong những vấn đề được nêu ra khi Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển có buổi làm việc với Bộ GTVT về "Chiến lược phát triển ngành giao thông vận tải giai đoạn 2016-2025, những thuận lợi khó khăn" và "Một số dự án giao thông trọng điểm, trong đó có Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam, Dự án đường sắt tốc độ cao".

Nhiều tuyến cao tốc đã được đầu tư

Báo cáo định hướng phát triển ngành GTVT giai đoạn 2016 - 2025 và tình hình triển khai một số dự án quan trọng quốc gia, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật cho biết, để thực hiện các mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược phát triển GTVT Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Bộ GTVT đã xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016 - 2020. Cụ thể, về đường bộ, song song với việc khai thác hiệu quả các tuyến cao tốc đã có, tiếp tục hoàn thành các thủ tục cần thiết để đến năm 2020 có trên 2.000km đường cao tốc. Tập trung hoàn thành các tuyến đang thi công trên trục Bắc - Nam (Đà Nẵng - Quảng Ngãi, Bến Lức - Long Thành, La Sơn - Túy Loan); khởi công mới các đoạn Nghi Sơn - Vũng Áng, Hà Tĩnh - Quảng Bình, Quảng Ngãi - Quy Nhơn, Nha Trang - Phan Thiết, Dầu Giây - Phan Thiết, Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ) và tiếp tục đầu tư các tuyến cao tốc kết nối các trung tâm kinh tế lớn, kết nối với các cảng biển, cửa khẩu, như: Biên Hòa - Vũng Tàu, Bắc Giang - Đồng Đăng, Hạ Long - Hải Phòng, Vân Đồn - Móng Cái, thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài...

Cùng đó, sẽ đầu tư các tuyến kết nối với đường cao tốc, như: kết nối Hà Giang, Lai Châu, Yên Bái với cao tốc Nội Bài - Lào Cai, kết nối cao tốc Giẽ - Ninh Bình với cao tốc Hà Nội - Hải Phòng...; Tiếp tục nâng cấp các tuyến quốc lộ; Hoàn thành 601 km đường Hồ Chí Minh để cơ bản nối thông tuyến; Đầu tư đường ven biển, đường hành lang và đường tuần tra biên giới.

Về đường sắt, sẽ tập trung nâng cấp đường sắt hiện có, trong đó ưu tiên tuyến Bắc - Nam để đạt tốc độ chạy tàu bình quân 80 - 90 km/h đối với tàu khách và 50 - 60 km/h đối với tàu hàng và các tuyến Yên Viên - Lào Cai, Gia Lâm - Hải Phòng, Hà Nội - Thái Nguyên, Hà Nội - Lạng Sơn. Từng bước xóa bỏ giao cắt đồng mức đường bộ và đường sắt. Nghiên cứu phương án xây dựng mới đường sắt đôi tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, giai đoạn đầu khai thác với tốc độ 160 - 200 km/h. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết để xây dựng trước những đoạn tuyến có nhu cầu vận tải lớn, như đoạn Hà Nội - Vinh, thành phố Hồ Chí Minh - Nha Trang, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Trong lĩnh vực hàng không, nâng cấp đồng bộ, hiện đại hóa các cảng quốc tế; khai thác hiệu quả các cảng hàng không khác, đưa tổng năng lực thông qua tại các cảng hàng không đạt khoảng 100 triệu hành khách/năm (tăng khoảng 1,5 lần so với năm 2015). Triển khai dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành đúng kế hoạch.

Về hàng hải, tiếp tục đầu tư phát triển hệ thống cảng biển quốc gia, các cảng cửa ngõ quốc tế tại các vùng kinh tế trọng điểm có khả năng tiếp nhận tàu container thế hệ mới; Khai thác đồng bộ khu bến cảng Lạch Huyện; Khuyến khích đầu tư nước ngoài phát triển cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong; Hoàn thành Dự án xây dựng luồng cho tàu trọng tải lớn vào sông Hậu; Cải tạo, nâng cấp luồng vào các cảng biển quan trọng... đưa tổng công suất các cảng biển khai thác đạt khoảng 800 triệu tấn/năm vào năm 2020. Chú trọng đầu tư đảm bảo kết nối liên hoàn giữa cảng biển với mạng giao thông quốc gia, đầu mối logistics ở khu vực.

Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Trương Quang Nghĩa phát biểu tại buổi làm việc

Lĩnh vực đường thủy nội địa, đảm bảo chạy tàu 24/24h các tuyến đường thủy nội địa quan trọng; ưu tiên nâng cấp các tuyến kết nối đồng bằng sông Cửu Long với thành phố Hồ Chí Minh, các tuyến sông Tiền, sông Hậu, sông Hồng, sông Thái Bình, sông Luộc; Nâng cấp, xây dựng mới một số cảng chính, bến hàng hóa và hành khách; Phát triển vận tải sông pha biển.

Về giao thông nông thôn, phấn đấu đến năm 2020 có 55% số xã trong cả nước đạt tiêu chí về giao thông trong bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới. Hoàn thành Dự án đầu tư Xây dựng cầu dân sinh và quản lý tài sản đường địa phương (LRAMP): xây dựng khoảng 2.272 cầu dân sinh trên địa bàn 50 tỉnh, cải tạo khoảng 680 km đường giao thông nông thôn trên địa bàn 14 tỉnh.

Vốn ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng được 31%

Theo Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa, một trong những vấn đề mà Bộ GTVT tải và Chính phủ đang quan tâm là vốn cấp bách cho các dự án giao thông.

Theo Bộ trưởng Nghĩa, hàng không đang trong giai đoạn phát triển quá nóng, hạ tầng chưa phát triển kịp, do vậy, cùng với việc đầu tư xây dựng sân bay Long Thành, Bộ GTVT, Chính phủ cũng đang tìm giải pháp cấp bách nâng năng lực sân bay Tân Sơn Nhất. Đầu tư các sân bay khác như Chu Lai, Cát Bi, Phú Bài… tới đây cũng sẽ kêu gọi nguồn vốn xã hội hoá chứ không dùng NSNN. Bộ GTVT cũng đang hoàn thiện để có thể báo cáo Quốc hội Dự án đường sắt tốc độ cao tại Kỳ họp thứ 2/2018.

 Còn với đường sắt, Bộ trưởng Nghĩa báo cáo thời gian qua lĩnh vực này không những không được đầu tư mở rộng mà thậm chí còn bị thu hẹp lại. Các địa phương đều nhằm vào những khu vực có thể lấy lại được của đường sắt để phát triển đô thị. Mặc dù vậy, thời gian qua đường sắt đã bước đầu có những thay đổi hợp lý. “Xác định không thể chạy đua với hàng không trên tuyến Bắc - Nam, đường sắt đã tập trung đầu tư tuyến ngắn như Hà Nội - Vinh, TP. HCM - Nha Trang…”- Bộ trưởng cho hay.

Tuy nhiên, ngành đường sắt sẽ tập trung nâng cấp đường sắt hiện có, trong đó ưu tiên tuyến Bắc - Nam để đạt tốc độ chạy tàu bình quân 80 - 90 km/h đối với tàu khách và 50 - 60 km/h đối với tàu hàng. Nghiên cứu phương án xây dựng mới đường sắt đôi tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, giai đoạn đầu khai thác với tốc độ 160 - 200 km/h. Trong lĩnh vực hàng không, tập trung nâng cấp đồng bộ, hiện đại các cảng hàng không quốc tế; xây dựng các công trình để đưa tổng năng lực thông qua tại các cảng hàng không đạt khoảng 100 triệu hành khách/năm (tăng khoảng 1,5 lần so với năm 2015). Đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, phấn đấu hoàn thành đúng mục tiêu Nghị quyết Quốc hội đề ra.

Ghi nhận đóng góp của ngành giao thông vận tải trong thời gian qua, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng bày tỏ sự lo lắng về việc bố trí nguồn lực cho các dự án đầu tư phát triển hạ tầng giao thông. Ông Hiển cho rằng, chiến lược phát triển giao thông vận tải trong thời gian tới đã rõ nhưng bố trí nguồn lực để thực hiện chiến lược còn xa vời. Bộ GTVT đã xác định nhu cầu vốn đầu tư trong giai đoạn 2016 - 2020 cần khoảng 952,7 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, theo số thông báo dự kiến, kế hoạch vốn giai đoạn 2016 - 2020, Bộ GTVT mới được bố trí 209,1 nghìn tỷ đồng.

Như vậy, số vốn NSNN nước được phân bổ chỉ đáp ứng khoảng 31% tổng nhu cầu vốn (bao gồm vốn ODA, vốn ngân sách trong nước và vốn trái phiếu Chính phủ) để thực hiện các mục tiêu chiến lược đã đặt ra. Trong điều kiện khó khăn như hiện nay, quan trọng là phải tính được phân kỳ đầu tư như thế nào, cách thức huy động như thế nào, phải tính lại nguồn lực, sao cho ngân sách chỉ là vốn mồi...

Về các công trình trọng điểm, ông Hiển nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam để đảm bảo mục tiêu quan trọng là có trên 2000 km đường cao tốc. Ông cũng ủng hộ quan điểm đầu tư cho đường sắt để đảm bảo đồng tốc, đồng tải, nhanh chóng nghiên cứu trình quốc hội Báo cáo tiền khả thi Dự án đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao, đẩy mạnh việc triển khai các phần việc phục vụ Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.