Phát biểu của Chủ tịch nước tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2016

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang phát biểu tại Hội nghị

Báo Công lý xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tại Hội nghị.

Thưa các đồng chí,

Hôm nay, trong không khí vui tươi, phấn khởi của những ngày đầu năm và chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, tôi rất vui mừng đến dự Hội nghị triển khai nhiệm vụ công tác Tòa án năm 2016. Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi tới các đồng chí đại biểu, các vị khách quý cùng toàn thể cán bộ, Thẩm phán, công chức và người lao động Tòa án nhân dân, Tòa án quân sự các cấp lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Thưa các đồng chí,

Năm 2015 vừa qua là năm cuối thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2011-2015, năm có nhiều ngày kỷ niệm lớn. Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực diễn biến phức tạp, đất nước gặp nhiều khó khăn, nhưng với sự nỗ lực phấn đấu cao của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, đất nước đã đạt được những kết quả quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền quốc gia, đẩy mạnh hội nhập quốc tế; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị.

Năm 2015 cũng là một năm có nhiều sự kiện lớn và đổi mới quan trọng của các Tòa án. Hiến pháp năm 2013 lần đầu tiên quy định “Tòa án là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp”, một quyền lực trụ cột trong bộ máy Nhà nước ta. Hệ thống các Tòa án nhân dân được tổ chức thành 4 cấp theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. Các Tòa án có nhiều thay đổi về chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc hoạt động; chế độ bổ nhiệm và thi tuyển Thẩm phán; quy định việc lựa chọn, áp dụng và phát triển án lệ, cùng nhiều quy định mới khác liên quan đến hoạt động của Tòa án nhân dân được ban hành. Lần đầu tiên trong lịch sử nền tư pháp nước ta, 15 vị Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được Quốc hội xem xét, phê chuẩn, trước khi Chủ tịch nước bổ nhiệm. Học viện Tòa án được thành lập để bồi dưỡng, đào tạo các chức danh tư pháp và cán bộ, công chức Tòa án, đào tạo đại học và trên đại học, nhằm tạo nguồn cán bộ Tòa án có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế. Vị thế, vai trò, trách nhiệm của Thẩm phán và Tòa án trong hoạt động tư pháp được nâng cao hơn trước. Đồng thời, đòi hỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với Tòa án trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, quyền và nghĩa vụ hợp pháp của tổ chức và cá nhân cũng cao hơn.

Trong bối cảnh phải xử lý một khối lượng công việc lớn, phức tạp; tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ đang được sắp xếp lại theo mô hình mới; Thẩm phán các Tòa án, nhất là Tòa án nhân dân tối cao còn thiếu nhiều, chưa được bổ sung kịp thời do những quy định mới của Hiến pháp và pháp luật, nhưng với tinh thần nỗ lực, quyết tâm phấn đấu cao của đội ngũ cán bộ, công chức các Tòa án đã hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2015. Các Tòa án đã giải quyết xét xử được gần 400.000 vụ án hình sự, dân sự, hành chính. Hầu hết các vụ án hình sự đều được đưa ra xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, cơ bản đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng, các vụ án trọng điểm về tham nhũng đã được xét xử kịp thời, nghiêm minh. Một số Hội đồng xét xử đã ra Quyết định khởi tố vụ án ngay tại phiên tòa vì phát hiện tình tiết, dấu hiệu tội phạm mới, thể hiện sự cương quyết trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.

Trong giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, các Tòa án đã quan tâm khắc phục việc để quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật và việc tuyên án không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác thi hành án. Các Tòa án đã quan tâm việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa; đảm bảo cho những người tham gia tố tụng thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật; tăng cường cải cách hành chính tư pháp để bảo đảm tính công khai, minh bạch các hoạt động của Tòa án, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân khi tham gia tố tụng hoặc có công việc tại Tòa án. Do đó, chất lượng xét xử, giải quyết các loại án được nâng lên, giảm được tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của tòa án. Công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm có chuyển biến tích cực cả về tiến độ và chất lượng. Đồng thời, các Tòa án đã chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng xem xét một số vụ án hình sự có đơn kêu quan và nghiêm túc, kịp thời khắc phục hậu quả một số trường hợp oan sai trước đây, được dư luận nhân dân đồng tình.

Tòa án nhân dân tối cao đã chủ trì soạn thảo dự án Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi), Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi), Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) và tham gia soạn thảo các dự án Bộ luật Dân sự (sửa đổi), Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), trình và được Quốc hội thông qua. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết về việc lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ và nhiều hướng dẫn thi hành luật trên các lĩnh vực; các đề án do Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp giao được Tòa án nhân dân tối cao triển khai thực hiện tích cực. Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, giáo dực chính trị tư tưởng, đạo đức, kỷ luật công vụ, lương tâm nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, Thẩm phán, công chức Tòa án tiếp tục quan tâm; công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện công vụ của cán bộ, công chức được tăng cường; đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án nhân dân các cấp được bổ sung, lãnh đạo của phần lớn các Tòa án địa phương được tín nhiệm bầu vào cấp Ủy các cấp nhiệm kỳ 2015-2020.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện làm việc của các Tòa án, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Tòa án được tăng cường. Công tác hợp tác quốc tế với Tòa án các nước tiếp tục được đẩy mạnh. Các Tòa án đã tổ chức thành công Lễ kỷ niệm 70 năm ngày Truyền thống Tòa án nhân dân (13/9/1945-13/9/2015), tạo khí thế thi đua sâu rộng, giáo dục truyền thống, nâng cao lòng tự hào, ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức Tòa án các cấp, là động lực to lớn để hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao. Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi nhiệt liệt hoan nghênh và biểu dương những thành tích, kết quả công tác của Tòa án nhân dân, Tòa án quân sự các cấp đã đạt được trong năm 2015 vừa qua.

Thưa các đồng chí,

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của các Tòa án vẫn còn một số hạn chế cần phải khắc phục: vẫn còn việc để các vụ án, nhất là án dân sự quá thời hạn luật định do lỗi chủ quan của Tòa án; thu thập chứng cứ chưa đầy đủ, đánh giá chứng cứ thiếu khách quan, toàn diện; chưa chấp hành đúng các quy định về trình tự tố tụng; áp dụng không đúng pháp luật, xác định sai khung hình phạt; bản án tuyên không rõ ràng; có trường hợp tạm đình chỉ còn thiếu căn cứ; còn có trường hợp kết án oan người không có tội. Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa cao; vẫn còn có trường hợp đã trả lời không có căn cứ kháng nghị, sau đó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao lại phải kháng nghị giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm. Công tác quản lý, điều hành hoạt động ở một số đơn vị chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả; năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ, Thẩm phán còn hạn chế; vẫn còn xảy ra các trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm phẩm chất đạo đức, kỷ luật công vụ và có một số trường hợp vi phạm pháp luật. Cơ sở vật chất, điều kiện phương tiện làm việc của một số Tòa án còn khó khăn, đặc biệt là các Tòa án nhân dân cấp huyện. Tôi đề nghị tại Hội nghị này, các đồng chí đánh giá kỹ những hạn chế yếu kém, xác định rõ nguyên nhân, nhất là các nguyên nhân chủ quan để đề ra các giải pháp khắc phục.

Thưa các đồng chí,

Năm 2016 là năm đầu tiên triển khai thực hiện các nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thử XII của Đảng; tổ chức bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại hiểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021; nước ta tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là việc hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN, triển khai Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU, Việt Nam - Liên minh kinh tế Á - Âu..., trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực diến biến hết sức phức tạp, tình hình kinh tế - xã hội đất nước còn nhiều khó khăn. Đối với Tòa án nhân dân, Tòa án quân sự các cấp, khối lượng công việc là rất lớn, nhiều nhiệm vụ mới, quan trọng đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức các tòa án phải nỗ lực phấn đấu cao mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ. Tôi đồng tình với phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm công tác của các tòa án trong năm 2016 mà các đồng chí đã đề ra, đồng thời nhấn mạnh thêm một số vấn đề sau:

Một là, Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao cần phối hợp chặt chẽ với các cấp ủy Đảng, chính quyền các địa phương, lãnh đạo, chỉ đạo các Tòa án tổ chức quán triệt, thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XII của Đảng. Tiếp tục triển khai thực hiện Hiến pháp năm 2013, các Nghị quyết của Đảng, các Luật, Nghị quyết của Quốc hội, Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về công tác tư pháp, cải cách tư pháp; tập trung ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành; rà soát các văn bản quy phạm pháp luật để tự mình hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với các quy định mới của pháp luật, sớm đưa Nghị quyết của Đảng, Hiến pháp, pháp luật vào cuộc sống. Tăng cường công tác tổng kết thực tiễn xét xử; đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật, triển khai thực hiện tốt việc áp dụng án lệ.

Hai là, tiếp tục triển khai thực hiện tốt Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014; cụ thể hóa quy định của Luật về bộ máy giúp việc và tổ chức các Tòa chuyên trách trong Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp huyện; kiện toàn tổ chức bộ máy các Tòa án từ Trung ương đến địa phương, theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Tập trung xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án các cấp; làm tốt công tác tuyển dụng, bổ nhiệm, công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, kiến thức xã hội cho cán bộ, Thẩm phán Tòa án các cấp; khẩn trương hoàn thiện giáo trình, giáo án, kiện toàn đội ngũ cán bộ, giảng viên cho Học viện Tòa án để đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao cho các Tòa án.

Tiếp tục chăm lo công tác xây dựng các tổ chức Đảng tại các Tòa án ngày càng trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao theo các Nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI). Tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện đạo đức, lối sống, nâng cao tính tiền phong, gương mẫu, tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân; đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, các hành vi tiêu cực trong đội ngũ cán bộ, Thẩm phán, công chức Tòa án. Thường xuyên kiểm tra, thanh tra nội bộ, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các sai phạm; giữ gìn, nâng cao uy tín người Thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án, xứng đáng là chỗ dựa và niềm tin của nhân dân.

Ba là, nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án. Khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn xét xử do lỗi chủ quan của Tòa án. Tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật trong giải quyết, xét xử các vụ án; công tâm, khách quan, cẩn trọng trong đánh giá các chứng cứ, hành vi và việc áp dụng pháp luật; nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa; đảm bảo các phán quyết của Tòa án phải đúng pháp luật, bảo đảm công lý, bảo vệ quyền công dân, quyền con người; phấn đấu không để xảy ra việc xét xử oan sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; triệt để khắc phục tình trạng đã trả lời không có căn cứ kháng nghị nhưng sau đó người có thẩm quyền lại kháng nghị để giải quyết vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm. Đồng thời, làm tốt công tác đối thoại, hòa giải trong giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính.

Bốn là, tiếp tục mở rộng, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, trước hết là với các nước trong ASEAN, các đối tác quan trọng, tích cực tham gia các diễn đàn quốc tế liên quan đến công tác Tòa án để chia sẻ thông tin, trao đổi kinh nghiệm, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nâng cao hiệu quả hoạt động của Tòa án; tích cực chuẩn bị nguồn nhân lực tham gia vào các định chế tài phán quốc tế, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của đất nước. Tiếp tục quan tâm đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trụ sở, trang thiết bị làm việc, phục vụ hoạt động của Tòa án các cấp, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi giải quyết công việc tại Tòa án và nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo điều hành của lãnh đạo Tòa án các cấp. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào thi đua “Phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư” và Cuộc vận động “Nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống của đội ngũ Thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án các cấp” tạo động lực mạnh mẽ để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao.

Thưa các đồng chí,

Nhiệm vụ của các Tòa án năm 2016 và các năm tới là hết sức nặng nề, nhưng tôi tin tưởng rằng phát huy truyền thống vẻ vang 70 năm xây dựng và phát triển, các Tòa án nhất định sẽ vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ, tiếp tục có những đóng góp to lớn hơn nữa vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Một lần nữa, nhân dịp năm mới 2016 và chuẩn bị đón xuân Bính Thân, tôi xin chúc các đồng chí cùng toàn thể cán bộ, công chức, người lao động Tòa án nhân dân, Tòa án quân sự các cấp sức khỏe, hạnh phúc, đạt nhiều thành tích mới. Chúc các đồng chí cùng gia đình đón Tết cổ truyền Bính Thân phấn khởi, vui tươi, tiết kiệm và đầm ấm.

Chúc Tòa án nhân dân năm mới, khí thế mới, thắng lợi mới.

Xin chân thành cảm ơn!