Tăng cường kiểm soát ngăn chặn giao dịch khống qua thẻ tín dụng

Thống kê cho thấy, tốc độ phát triển của thẻ ngân hàng qua các năm đều ở mức cao, từ mức 42,28 triệu thẻ năm 2011 lên mức 104,1 triệu thẻ trong năm 2016. Đến hết quý I/2019, theo tính toán sơ bộ của Ngân hàng Nhà nước, số lượng thẻ phát hành đạt 158 triệu thẻ. Trong đó, thẻ tín dụng là một trong những loại thẻ có tốc độ phát triển nhanh.

Cùng với sự gia tăng nhanh chóng của thẻ tín dụng, hiện tượng thanh toán khống để rút tiền mặt cũng xuất hiện. Để không bị mất phí rút tiền, cũng như không phải chịu lãi suất cao như rút tiền tại cây ATM, nhiều chủ thẻ tín dụng đã cấu kết với các điểm chấp nhận thanh toán thẻ rút tiền ở các máy POS. Khi rút tiền dưới hình thức mua hàng tại các điểm này, chủ thẻ chỉ phải trả phí từ 2 - 3% và được hưởng lãi suất 0% trong vòng 45 ngày.

Cách thức nói trên đã làm méo mó thị trường tín dụng, đi ngược lại với xu hướng không dùng tiền mặt của chính phủ. Để ngăn chặn tình trạng này, Ngân hàng Nhà nước đã có công văn gửi các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, văn phòng đại diện các tổ chức thẻ quốc tế, NHNN chi nhánh tỉnh thành phố, yêu cầu tăng cường kiểm soát, giám sát hoạt động phát hành và sử dụng thẻ tín dụng.

Theo đó, để kiểm soát, phòng ngừa và ngăn chặn các hành vi sử dụng thẻ ngân hàng (đặc biệt là thẻ tín dụng) không đúng quy định pháp luật và kiểm soát các rủi ro, đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thẻ ngân hàng, NHNN yêu cầu tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán tăng cường các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn việc đơn vị chấp nhận thẻ thông đồng với chủ thẻ thực hiện giao dịch thanh toán khống tại đơn vị chấp nhận thẻ (không phát sinh việc mua bán hàng hóa và cung ứng dịch vụ) với mục đích rút tiền mặt; quy định cụ thể nội dung này trong Hợp đồng ký với đơn vị chấp nhận thẻ, rà soát nội dung hợp đồng với đơn vị chấp nhận thẻ để thực hiện sửa đổi, bổ sung hợp đồng đã ký kết cũng như có biện pháp xử lý trách nhiệm phù hợp với các đơn vị chấp nhận thẻ (có hành vi vi phạm pháp luật) nhằm tuân thủ đúng các quy định pháp luật; có biện pháp giám sát, kiểm tra, quản lý chặt chẽ các đơn vị chấp nhận thẻ.

Ảnh minh họa

Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cần rà soát, kiểm tra lại toàn bộ quy trình, quy định nội bộ, thủ tục, hồ sơ đăng ký phát hành và sử dụng thẻ ngân hàng, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành

Cụ thể đối với thẻ tín dụng, phải có quy định rõ về phạm vi sử dụng thẻ tín dụng theo quy định, như: thẻ tín dụng chỉ được sử dụng để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ; rút tiền mặt tại POS được lắp đặt tại chi nhánh, phòng giao dịch của tổ chức thanh toán thẻ. Đồng thời, triển khai các biện pháp kiểm soát, ngăn chặn (từ chối giao dịch, từ chối thanh toán thẻ, chấm dứt hợp đồng thanh toán), không cho phép lợi dụng thẻ tín dụng để sử dụng vào các mục đích không đúng quy định, như: sử dụng hạn mức thẻ tín dụng để chuyển tiền, ghi có vào tài khoản thanh toán, thẻ ghi nợ hoặc thẻ trả trước của khách hàng hoặc bên thứ ba (không phải đơn vị chấp nhận thẻ); rút tiền mặt tại POS của đơn vị chấp nhận thẻ thanh toán hàng hóa, dịch vụ không đúng quy định pháp luật;

Đối với giao dịch thẻ, tuân thủ và thực hiện nghiêm các quy định pháp luật hiện hành về tăng cường giám sát, kiểm soát hoạt động thẻ ngân hàng, các chỉ đạo của NHNN;

Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cũng cần có biện pháp tuyên truyền, thông báo và yêu cầu các đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ tuân thủ, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về hoạt động thẻ ngân hàng và các nội dung tại văn bản này; phổ biến tới toàn thể nhân viên, người quản lý có liên quan nắm rõ và thực hiện nghiêm các nội dung chỉ đạo nêu trên, cũng như thực hiện đúng các quy định của pháp luật và quy định nội bộ đã ban hành tại đơn vị; chịu hoàn toàn trách nhiệm đối với hoạt động phát hành và thanh toán thẻ của đơn vị theo quy định của pháp luật;

Tổ chức thanh toán thẻ phải có trách nhiệm xây dựng tiêu chí lựa chọn đơn vị chấp nhận thẻ thực hiện đánh giá, phân loại các đối tượng có nhu cầu chấp nhận thanh toán thẻ phù hợp với đặc điểm, ngành nghề kinh doanh, tăng cường trao đổi việc chia sẻ thông tin giữa các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và các tổ chức thẻ quốc tế về các đơn vị chấp nhận thẻ vi phạm giúp tổ chức thanh toán thẻ có cơ sở tham khảo để xây dựng tiêu chí lựa chọn đơn vị chấp nhận thẻnhằm ngăn ngừa trường hợp khi các tổ chức thanh toán thẻ ngừng ký hợp đồng với đơn vị chấp nhận thẻ (có hành vi vi phạm pháp luật) thì đơn vị chấp nhận thẻ này sẽ chuyển sang ký hợp đồng với tổ chức thanh toán thẻ khác để tiếp tục thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Tăng cường phối hợp, trao đổi thông tin giữa các ngân hàng thành viên thuộc Hiệp hội ngân hàng để chia sẻ, cập nhật thông tin về những hành vi sử dụng thẻ ngân hàng không đúng quy định pháp luật khác; trong trường hợp tổ chức phát hành thẻ phát hiện các sai phạm của đơn vị chấp nhận thẻ thì phải làm việc trực tiếp với tổ chức thanh toán thẻ cung cấp dịch vụ cho đơn vị chấp nhận thẻ đó để xử lý theo quy định pháp luật và báo cáo về NHNN, Hiệp hội ngân hàng.

Đối với tổ chức thẻ quốc tế, NHNN yêu cầu tăng cường công tác trao đổi, chia sẻ thông tin và cảnh báo đến các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức thanh toán thẻ danh sách các đơn vị chấp nhận thẻ có dấu hiệu thanh toán khống, thực hiện các giao dịch thẻ không phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam.

Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố cần thực hiện kiểm tra tại chỗ các đơn vị chấp nhận thẻ có dấu hiệu thanh toán khống thẻ tín dụng và tiến hành xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật; đồng thời báo cáo NHNN và thông tin về tổ chức thanh toán thẻ để có biện pháp xử lý theo quy định.