Vụ án cố ý làm trái và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng tại dự án xây dựng Trường THCS Khu tái định cư Phiêng Nèn, Sơn La: Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm

Kết quả, TAND cấp cao tại Hà Nội đã tuyên huỷ bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Sơn La điều tra lại. Theo đó, nội dung vụ án như sau: Công trình trường THCS khu tái định cư Phiêng Nèn, trung tâm huyện lỵ Quỳnh Nhai được UBND tỉnh Sơn La có Quyết định số 930/QĐ-UBND ngày 22/4/2011, phê duyệt báo cáo kinh tế, kỹ thuật. Công trình có tổng mức đầu tư là 14.971.189.000 đồng, thuộc nguồn vốn dự án di dân tái định cư thủy điện Sơn La. UBND huyện Quỳnh Nhai được giao làm chủ đầu tư, BQL dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai đại diện chủ đầu tư.

Ngày 23/6/2011, UBND huyện Quỳnh Nhai có Quyết định số 1590/QĐ- UBND phê duyệt kết quả đấu thầu thi công xây lắp công trình Trường THCS khu tái định cư Phiêng Nèn. Ngày 24/6/2011, BQL dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai ký Hợp đồng thi công xây dựng số 97/201l/HĐ-XD với bà Cao Thị Hiền - Giám đốc Công ty TNHH xây lắp và thương mại Hoàng Mạnh (viết tắt là Công ty Hoàng Mạnh), trụ sở tại xã Hoàng Đồng, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa với tổng giá trị hợp đồng là 12.460.388.000 đồng, thời hạn hoàn thành công trình là 405 ngày (hoàn thành trước ngày 31/8/2012) kể từ ngày khởi công xây dựng công trình. Đinh Bá Vương, Phó Trưởng BQL Dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai được giao nhiệm vụ quản lý công trình; Nguyễn Thế Lãm, cán bộ của ban thực hiện công tác giám sát thi công xây dựng công trình.

Sau khi ký hợp đồng và tiến hành thi công, Đinh Bá Vương, Phó BQL dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai (đại diện chủ đầu tư); Hoàng Ngọc Mạnh, cán bộ Công ty Hoàng Mạnh và là chỉ huy trưởng công trình (đơn vị thi công); Nguyễn Thế Lãm (giám sát thi công), đã có hành vi gian dối lập khống khối lượng và làm trái trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình như: Lập khống biên bản, báo cáo, tờ trình xin điều chỉnh tổng mức đầu tư đối với hạng mục san nền không đúng với thực tế; ký nghiệm thu khi đơn vị thi công không thi công hạng mục san nền theo hồ sơ thiết kế điều chỉnh gây thiệt hại 3.208.134.000 đồng. Ngoài ra còn lập hồ sơ,  ký nghiệm thu thanh toán cho đơn vị thi công khi không thi công đầy đủ phần san nền và thi công không đúng một số hạng mục khác theo hồ sơ thiết kế đã được phê duyệt tại Quyết định 930/QĐ-UBND của UBND tỉnh gây thiệt hại 1.266.662.945 đồng, tổng tài sản của Nhà nước bị chiếm đoạt là 4.474.796.945 đồng.

Lừ Văn Quý (Phó Chủ tịch được Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Nhai ủy quyền điều hành công việc trong thời gian chủ tịch đi học) do thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý của chủ đầu tư, tin tưởng vào cán bộ tham mưu, thực hiện không đúng, không đầy đủ trách nhiệm, quyền hạn được giao khi ký công văn, tờ trình, báo cáo xin điều chỉnh tổng mức đầu tư dẫn đến thiệt hại cho nhà nước.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 142/2016/HSST ngày 26/9/2016, TAND tỉnh Sơn La tuyên: Các bị cáo Đinh Bá Vương, Hoàng Ngọc Mạnh, Lò Đức Anh, Nguyễn Thế Lãm phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng”; các bị cáo Lừ Văn Quý, Nguyễn Văn Nghĩa, Vũ Tiến Triển phạm tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Tòa tuyên phạt Hoàng Ngọc Mạnh 05 năm tù, Lò Đức Anh 03 năm tù, Nguyễn Thế Lãm 03 năm tù. Lừ Văn Quý 03 năm tù treo, phạt Nguyễn Văn Nghĩa 03 năm tù và Vũ Tiến Triển 03 năm tù.

Toàn cảnh phiên toà sơ thẩm

Dấu hiệu bỏ lọt tội phạm

Tại bản án số 645/2017/HSPT ngày 25/9/2017 của TAND cấp cao tại Hà Nội đã chỉ ra những thiếu sót của toà án cấp sơ thẩm trong đó có việc bỏ lọt tội phạm và chưa xem xét toàn diện vụ án, cụ thể:

Về tội danh:  Đinh Bá Vương và Nguyễn Thế Lãm, là cán bộ kỹ thuật của BQL dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai được giao nhiệm vụ trực tiếp quản lý dự án đầu tư xây dựng và giám sát xây dựng công trình Trường THCS tái định cư Phiêng Nèn. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, Vương, Lãm đã có hành vi làm trái công vụ trong công tác quản lý đầu tư. Các bị cáo và những người có liên quan đã có hành vi gian dối, lập hồ sơ khống xin điều chỉnh tổng mức đầu tư nhằm chiếm đoạt tài sản của Nhà nước là 4.474.796.945 đồng. Quá trình điều tra, cơ quan điều tra và Tòa án cấp sơ thẩm chưa làm rõ hành vi gian dối trong việc lập chứng từ đề nghị tăng tổng mức đầu tư, chưa xác định rõ khối lượng mà Công ty Hoàng Mạnh đã thực hiện. Tòa án cấp sơ thẩm quy kết các bị cáo Đinh Bá Vương, Hoàng Ngọc Mạnh, Lò Đức Anh, Nguyễn Thế Lãm phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” là chưa có cơ sở vững chắc.

Trao đổi với PV, Luật sư Nguyễn Văn Kiệm - Công ty Luật Davilaw cho rằng với tính chất hành vi nêu trên là dấu hiệu của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Nhà nước theo điều 139 Bộ luật hình sự năm 1999.

Toà án cấp phúc thẩm đã chỉ ra trách nhiệm của ông Đinh Văn Thoát - Nguyên trưởng BQL dự án di dân tái định cư huyện Quỳnh Nhai - đại diện cơ quan trực tiếp được chủ đầu tư UBND huyện Quỳnh Nhai giao quản lý dự án công trình này, phải chịu trách nhiệm về hành vi sai trái của Đinh Bá Vương - Phó trưởng ban quản lý dự án và tham gia ký một số văn bản Phụ lục hợp đồng với Cao Thị Hiền - Giám đốc Công ty Hoàng Mạnh. Do vậy, cần xem xét trách nhiệm của ông Đinh Văn Thoát trong việc thất thoát tài sản của Nhà nước nhưng cơ quan điều tra, Tòa án cấp sơ thẩm không xem xét hành vi của ông Thoát là không xem xét toàn diện vụ án.

Đối với trách nhiệm của chủ đầu tư là ông Nguyễn Như Cầu, nguyên Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Nhai, Toà án cấp phúc thẩm đã nhận định: “Hành vi không thực hiện hết trách nhiệm của ông Nguyễn Như Cầu, nguyên Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Nhai Chủ đầu tư dự án thể hiện sự buông lỏng quản lý, thiếu tinh thần trách nhiệm, có dấu hiệu của tội thiếu tránh nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” là có cơ sở nhưng cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Sơn La không xem xét trách nhiệm của ông Nguyễn Như Cầu là không đúng.

Ông Nguyễn Như Cầu tại phiên toà sơ thẩm

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Ngô Quang Thắng - Công ty Luật Davilaw cho rằng: Trong vụ án này ông Nguyễn Như Cầu, Chủ tịch UBND huyện đã không tự tổ chức kiểm tra thường xuyên dự án đầu tư do mình làm chủ đầu tư nhằm kiểm tra việc chấp hành quy định về quản lý dự án của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, phát hiện kịp thời những sai sót yếu kém về quản lý dự án theo quy định của pháp luật.

Theo quy định tại Khoản 5, Điều 3 NĐ 112/2009/NĐ-CP thì Chủ đầu tư xây dựng công trình chịu trách nhiệm toàn diện về việc quản lý chi phí từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến khi kết thúc xây dựng đưa công trình vào khai thác, sử dụng. Ngoài ra trong dự án này Chủ đầu tư còn phải chịu trách nhiệm về việc tổ chức thẩm định thiết kế bản vẽ thi công và dự toán công trình điều chỉnh theo khoản 4 Điều 13 Nghị định 12/2009/NĐ-CP.

Cụ thể chính ông Cầu ký tờ trình số 51/TTr-UBND về việc thẩm định điều chỉnh Báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng công trình Trường THCS khu tái định cư Phiêng Nèn và Báo cáo số 57/BCTĐ-UBND báo cáo kết quả thẩm định điều chỉnh thiết kế bản vẽ thi công và tổng dự toán công trình nêu trên trình Sở Kế hoạch và Đầu tư, các văn bản này thể hiện nội dung không đúng với bản chất của kết quả thẩm định điều chỉnh thiết kế bản vẽ thi công và tổng dự toán công trình nêu trên.

Vì lẽ đó, ông Cầu với tư cách người đứng đầu đơn vị chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm với việc buông lỏng quản lý và không thực hiện hết chức năng nhiệm vụ của Chủ đầu tư dẫn đến để cán bộ của mình cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm trọng như trong vụ án này. Mọi việc rất rõ như vậy, tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì mà Toà án cấp sơ thẩm chỉ xác định ông Nguyễn Như Cầu là người làm chứng?

Buộc tội khi chưa có đủ căn cứ, chưa xem xét toàn diện vụ án

Khi đánh giá về trách nhiệm của của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La và Phòng thẩm định, Toà án cấp phúc thẩm đã nhận định: “Tòa án cấp sơ thẩm không xem xét trách nhiệm lãnh đạo và cán bộ giúp việc của UBND tỉnh Sơn La, lãnh đạo và cán bộ giúp việc của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La, lãnh đạo và cán bộ giúp việc của Sở Xây dựng tỉnh Sơn La mà chỉ quy trách nhiệm đối với các bị cáo Nguyễn Văn Nghĩa. Vũ Tiến Triển là Trưởng, Phó Phòng thẩm định thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La và xử phạt các bị cáo về tội ‘Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng’ là thiếu căn cứ, chưa đánh giá đúng mức độ hành vi của các bị cáo, chưa xem xét toàn diện vụ án”.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Hồng Chung, chuyên gia tư vấn về quản lý dự án cho rằng: Đối với dự án này, về thẩm quyền thẩm định hồ sơ điều chỉnh Báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng trước khi trình người quyết định đầu tư là UBND tỉnh Sơn La phê duyệt, thuộc trách nhiệm của ba cơ quan cụ thể: Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La là đầu mối tổng hợp kết quả thẩm định, Sở Xây dựng tham gia ý kiến thẩm định về Tổng mức đầu tư điều chỉnh và Chủ đầu tư (UBND huyện Quỳnh Nhai) có trách nhiệm thẩm định thiết kế và dự toán điều chỉnh theo quy định tại khoản 4 Điều 13 Nghị định 12/2009/NĐ-CP của Chính phủ. Như vậy, nhiệm vụ thẩm định theo quy định đã rõ ràng và thực tế đại diện chủ đầu tư là ông Nguyễn Như Cầu đã ký tờ trình 51 và báo cáo thẩm định số 57 về việc thẩm định thiết kế và dự toán điều chỉnh.  Chủ đầu tư chịu trách nhiệm về nội dung báo cáo của mình và phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật về mọi hậu quả phát sinh do trình và thẩm định thiết kế và dự toán điều chỉnh không đúng với thực tế.

Ngoài ra, Sở Xây dựng tỉnh Sơn La đã có văn bản số 251 kết luận báo cáo KT-KT đã trình duyệt đúng theo quy định hiện hành về quản lý đầu tư xây dựng. Trên cơ sở đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La mới tổng hợp kết quả thẩm định để lập báo cáo trình UBND tỉnh cho phép điều chỉnh Báo cáo kinh tế kỹ thuật được phê duyệt tại Quyết định số 1045/QĐ-UBND ngày 28/5/2012. Do đó, có thể thấy nhận định của Toà án cấp sơ thẩm về việc việc quy trách nhiệm đối với các bị cáo Nguyễn Văn Nghĩa; Vũ Tiến Triển là Trưởng, Phó Phòng thẩm định thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La về tội ‘thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" là thiếu căn cứ, chưa đánh giá đúng mức độ hành vi của các bị cáo, chưa xem xét toàn diện vụ án là hoàn toàn phù hợp.

Hy vọng với phán quyết chấp nhận kháng cáo của các bị cáo Nguyễn Văn Nghĩa và Vũ Tiến Triển và tuyên huỷ toàn bộ bản án sơ thẩm, giao VKSND tỉnh Sơn La điều tra lại của TAND cấp cao tại Hà Nội, các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Sơn La sẽ điều tra lại vụ án một cách khách quan và cẩn trọng, tránh hàm oan người vô tội và bỏ lọt tội phạm.